Slachtoffer of keuze?

De Boeddha zei het al; Het leven is lijden. Bij het leven hoort onherroepelijk pijn; verlies, afwijzing, onrecht, we komen het allemaal tegen. Maar er is een onderscheid tussen pijn en lijden.

Een manier waarop dit onderscheid wordt beschreven is het voorbeeld van schone pijn en vuile pijn. De schone pijn staat voor de natuurlijke emoties en gevoelens die horen bij een ingrijpende gebeurtenis. Zoals bijvoorbeeld bij de dood van een geliefde, je kunt er niet omheen, je voelt verlies, rouw, gemis, pijn. Dit is de keerzijde van gehechtzijn in liefde. Gelukkig in de verbinding als het er is en pijnlijk in het verlies als het er niet meer is. 

Deze natuurlijke emoties kun je de ruimte geven. Zonder oordelen voelen en erbij blijven. Een heftige emotie die niet gevoed wordt door negatieve gedachten duurt maximaal 90 seconde. Natuurlijk is de pijn na de dood van een geliefde niet binnen 90 seconde weg, je blijft immers denken aan diegene en zo kan een gevoel van gemis in stand worden gehouden. 

De vuile pijn komt altijd bovenop de schone pijn. Dit komt door de gedachte die we hebben over de situatie. Doorgaand op bovenstaande voorbeeld; je hebt misschien wel verschrikkelijk veel spijt van het laatste wat je tegen je geliefde hebt gezegd en je kreeg nooit meer de kans om het goed te maken. Verschrikkelijk! Je blijft het maar afspelen in je hoofd en je voelt je bijvoorbeeld schuldig. Deze extra pijn noemen we de vuile pijn en hier is heel goed iets aan te doen. 

Met EMDR kun je de natuurlijke emoties (schone pijn) van een gebeurtenis de ruimte geven en de negatieve overtuigingen die de pijn verergeren (vuile pijn) omvormen zodat heling plaats kan vinden en de rust terugkeert. 

Vandaar de spreuk; pijn is onvermijdelijk, maar lijden is een keuze. 

Dit hangt nauw samen met het thema slachtofferschap. Misschien ken je wel mensen in je omgeving die altijd de oorzaak van hun lijden buiten zichzelf leggen. Het ligt altijd aan die situatie of die persoon waardoor zij lijden. Het slachtoffer zijn lijkt misschien een makkelijke positie (het ligt nooit aan jou) maar in wezen is het een machteloze gevangenis. Want als alle oorzaken van jouw pijn en lijden altijd in de buitenwereld liggen, betekend dat gevoelsmatig geen invloed hebben (of controleverlies). Je bent overgeleverd aan het lot en je verliest elke vorm van kracht om je eigen pijn op te vangen, er liefdevol mee om te gaan en het zo te transformeren. 

Eva Eger, klinisch psycholoog die Auswitch overleefde, schreef het boek De keuze. Over hoe slachtoffer zijn van een verschrikkelijke situatie, van binnen niet hoeft te leiden tot slachtofferschap. Dit citaat deel ik graag omdat het mijn inziens het verschil mooi verwoord. 

Citaat uit het boek ‘De Keuze’ van Edith Eva Eger:
“Mijn eigen zoektocht naar vrijheid en mijn jarenlange ervaring als gediplomeerd klinisch psycholoog hebben me geleerd dat lijden universeel is. Maar het slachtofferschap is optioneel. Er zit een verschil tussen ‘het slachtoffer worden van’ en ‘de slachtofferrol’.De kans is groot dat we gedurende ons leven allemaal een keer op een bepaalde manier ergens het slachtoffer van worden. Op een bepaald moment zullen we lijden onder een kwelling, ramp of misbruik, veroorzaakt door omstandigheden, mensen of organisatie waar we weinig tot geen invloed op hebben. Zo zit het leven in elkaar. Dat is ‘het slachtoffer worden van’. Het komt van buitenaf. Het is die pestkop in de buurt, de leidinggevende die tiert, de echtgenoot die slaat , de geliefde die je bedriegt, de discriminerende wet, het ongeluk waardoor je in het ziekenhuis belandt.

Daartegenover staat de slachtofferrol, die van binnenuit komt. Niemand kan van jou een slachtoffer maken. Dat kan alleen jij zelf. We worden niet een slachtoffer door wat er met ons gebeurt, maar doordat we ervoor kiezen om vast te houden aan onze slachtofferrol. We ontwikkelen de denkwijze van een slachtoffer: een manier van denken en zijn , die star, verwijtend, pessimistisch, bestraffend en zonder gezonde beperkingen of grenzen is. We zitten dan vast in het verleden, we zijn niet in staat te vergeven. Wanneer we kiezen voor de beperkte denkwijze van het slachtoffer, worden we onze eigen gevangenisbewaarders. 

Hoe pijnlijk je situatie ook is, er is altijd een weg. Geef niet op en blijf zoeken! 

“De beste manier om eruit te komen, is er doorheen te gaan”